Khớp gối là một trong những khớp lớn nhất trên cơ thể, với cấu tạo phức tạp, gồm: Phần dưới của xương đùi (xương lồi cầu đùi), mâm chày, bánh chè, sụn bao ở đầu xương, các gân, cơ, dây chằng. Dây chằng có chức năng kết nối các đầu xương với nhau, giúp cho khớp gối vững chắc, thực hiện tốt chức năng nâng đỡ cơ thể và di chuyển.
Tuy nhiên, do phải chịu sức nặng của cơ thể, thường xuyên hoạt động nên khớp gối cũng rất dễ bị tổn thương. Các tổn thương có thể xảy ra cơ xương, gân, cơ, đĩa đệm hoặc dây chằng. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể tạo thành những biến chứng nặng.
Trong nội dung dưới đây Daiviet Sport sẽ chia sẻ với các bạn về Hướng dẫn vật lý trị liệu sau mổ dây chằng gối. Qua đó hiểu hơn về các tổn thương thường xảy ra với dây chằng đầu gối, nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa, điều trị, cũng như tập phục hồi chức năng vận động.
Nguyên nhân gây tổn thương dây chằng đầu gối
Dây chằng đầu gối gồm 4 loại: Dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng giữa gối, dây chằng chéo ngoài. Các dây chằng đầu gối đều có tính đàn hồi, khi bị kéo căng quá mức có thể bị giãn hoặc đứt.
Chấn thương dây chằng chéo trước
Là tổn thương phổ biến nhất, khi dây chằng bị kéo giãn hoặc đứt, khiến cho mâm chày bị lệch ra phía trước so với xương đùi.
Đây thường là chấn thương thể thao, do va chạm trực tiếp ở vùng đầu gối, thường thấy ở các môn có tính chất đối kháng, cường độ cao như: Bóng đá, bóng rổ, tennis; Ngoài ra là do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, té đập gối. Trong một số trường hợp, khi người đang chạy bỗng dừng hoặc chuyển hướng đột ngột thì cũng có thể dẫn tới tổn thương dây chằng.
Chấn thương dây chằng chéo sau
Dây chằng chéo sau khỏe hơn so với người anh em của nó ở phía trước, do đó cũng ít gặp tổn thương hơn. Nhưng nếu có một lực tác động trực tiếp đập vào mặt trước của cẳng chân khiến cho toàn bộ cơ thể khuỵu xuống sẽ gây ra áp lực cho đầu gối khiến cho dây chằng chéo sau bị giãn hoặc đứt. Nguyên nhân phổ biến thường do tai nạn giao thông hoặc chơi các môn thể thao có tính cạnh tranh cao.
Chấn thương dây chằng giữa gối
Khi có lực tác động trực tiếp lên phía mặt ngoài của khớp gối mạnh và đột ngột sẽ khiến cho mặt ngoài của khớp bị cong lại, trong khi mặt trong lại mở ra quá mức, dẫn tới tổn thương dây chằng giữa gối. Những đối tượng thường gặp chấn thương kiểu này là vận động viên bóng đá, bóng chuyền.
Chấn thương dây chằng bên ngoài
Khi có ngoại lực tác động vào mặt trong của đầu gối khiến cho khớp mở ra quá mức có thể dẫn tới tổn thương dây chằng bên ngoài. Đây là dạng chấn thương ít xảy ra trên thực tế nhưng lại rất khó điều trị khi gặp phải.
Dấu hiệu nhận biết tổn thương dây chằng đầu gối
- Khi vừa xảy ra chấn thương thì đầu gối thường bị đau dữ dội, sưng đỏ, bầm tím trong vài giờ đồng hồ.
- Khi chúng ta nhấc chân lên hoặc thực hiện co duỗi thì có thể nghe thấy có tiếng lạo xạo ở bên trong khớp.
- Một số trường hợp bị cứng khớp, kẹt khớp ở một hoặc nhiều tư thế, phải từ từ gập – duỗi gối mới có thể trở về bình thường.
- Khớp bị lỏng lẻo, cảm giác chân không thật, gặp khó khăn khi đứng trụ ở chân bị thương, khi lên xuống cầu thang, khi chạy nhanh hoặc bật nhẩy cao rất dễ bị ngã.
- Sau một thời gian nhiều người còn xuất hiện tình trạng bị teo cơ đùi (đùi ở bên chân bị thương nhỏ hơn so với chân kia). Khi đó là áp lực của các vận động sẽ tập trung lên chân lành khiến cho về lâu dài chân này cũng bị tổn thương theo do quá sức chịu đựng.
Để chẩn đoán chính xác tình trạng tổn thương khớp gối ngoài các dấu hiệu lâm sàng các bác sĩ sẽ tiến hành chụp X-qung để đánh giá tổn thương xương – nếu có. Rõ ràng nhất là chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ MRI để xem có bị rách sụn chêm, cũng như dây chằng bị giãn – rách – đứt hoàn toàn.
Điều trị tổn thương dây chằng đầu gối
Xử lý ban đầu
Sau chấn thương, người bệnh rất khó để xác định được tình trạng của bản thân, việc sơ cứu có thể thực hiện như sau:
- Nghỉ ngơi, hạn chế vận động, tốt nhất là nên bất động.
- Bọc đá viên vào khăn mặt và tiến hành chườm lạnh trong 20 – 30 phút, ngày 3 lần. Việc này giúp mạch máu co, giảm tụ dịch quanh khu vực tổn thương, giảm sưng, viêm. Việc chườm nóng là không nên, vì có thể khiến đầu gối sưng hơn, dây chằng và cơ bị căng, khó trở về trạng thái ban đầu.
- Sử dụng băng chun ép cố định khớp, hạn chế tình trạng chảy máu trong.
- Khi nằm cần kê cao chân bị đau để máu về tim dễ dàng, giảm phù nề.
- Không sử dùng rượu, cồn, các loại lá không rõ tác dụng để đắp lên vùng tổn thương. Các bài thuốc chưa qua kiểm chứng có thể khiến cho tổn thương nhiều hơn, thậm chí có nguy cơ gây biến chứng.
Điều trị bảo tồn
Các trường hợp bị đau dữ dội có thể sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Tập vật lý trị liệu trong quá trình điều trị các tổn thương ở dây chằng đầu gối, do tác dụng giảm đau cũng như tăng cường sức mạnh cho các nhóm cơ ở chi dưới, giúp khớp gối vững hơn.
Trị liệu la – ze kích thích sâu đến các mô xương, tái tạo tế bào, tăng cường tuần hoàn.
Sóng xung kích Shockwave tác động vào các điểm đau, mô cơ xương cũng như dây chằng bị tổn thương, giúp giảm đau và phục hồi lại khả năng vận động.
Bổ sung dưỡng chất như Sulfate Glucosamine, Chondroitin Sulfate có khả năng cải thiện chức năng của sụn khớp, phục hồi sụn cùng phần mô mềm bị tổn thương.
Vận động trị liệu với các bài tập được thiết kế riêng cho từng bệnh nhân, cải thiện tình trạng bệnh.
Điều trị phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật được áp dụng với các trường hợp nặng, hoặc các biện pháp điều trị bảo tồn không đáp ứng.
Các bác sĩ sử dụng các vật liệu tự thân (từ chính người bệnh), vật liệu đồng loại (từ người khác), và các vật liệu tổng hợp để thực hiện phẫu thuật, cấy ghép và thay thế cho người bệnh. Phương pháp này có nhiều nguy cơ biến chứng như: Nhiễm khuẩn, hạn chế vận động nếu người bệnh không tuân thủ tốt quá trình bất động cũng như tập phục hồi chức năng, tràn dịch ở khớp gối…
Vật lý trị liệu phục hồi chức năng sau mổ dây chằng đầu gối
Phương pháp này kết hợp vật lý trị liệu với các bài tập phục hồi chức năng để tăng gầm vận động cho khớp gối, tăng sức mạnh cơ, giúp cho người bệnh nhanh chóng trở lại với vận động và sinh hoạt thường nhật.
Các giai đoạn trị liệu phục hồi chức năng sau mổ dây chằng đầu gối
Phục hồi chức năng dây chằng khớp gối được chia làm 4 giai đoạn
#1: Từ sau khi chấn thương tới 7 ngày đầu tiên
Mục tiêu là giảm đau, giảm sưng nề, khớp gối có thể co đến 90 độ và duỗi được hoàn toàn.
Thời gian này nên chườm lạnh 10 – 15 phút, ngày vài lần trong ngày đầu tiên. Giảm dần số lần trong những ngày tiếp theo tùy theo tình trạng sưng.
Các bạn lưu ý không chườm trực tiếp đá lên da vì có thể gây phỏng lạnh, cần bọc đá vào trong khăn.
#2. Từ tuần thứ nhất đến hết tuần thứ hai
Mục tiêu là giảm đau, sưng, gấp gối được tới 120 độ, và có thể chạy bộ chậm sau 2 tuần nếu không bị đau khi vận động.
Thực hiệm chườm lạnh sau khi tập.
#3. Từ sau tuần thứ hai đến tuần thứ tư
Mục tiêu là khớp gối vận động được hết tầm, sức mạnh chân gần như phục hồi hoàn toàn, có thể tham gia một số môn thể thao nhẹ nhàng (vẫn cần tránh vận động mạnh).
#4. Giai đoạn cuối
Giai đoạn này chỉ áp dụng cho các vận động viên thể thao với mục tiêu là có thể vận động mạnh, cường độ cao, trở lại với luyện tập bình thường và thi đấu.
Bài tập phục hồi chức năng khớp gối
- Bài tập duỗi gối: Người bệnh kê chân bên bị tổn thương lên chiếc gối hoặc chăn mỏng, dùng tay ấn nhẹ xuống mặt giường khiến cho gối duỗi thẳng trong 5 – 6 giây, sau đó thả lỏng trong 10 giây, thực hiện nhiều lần.
- Bài tập cho cơ tứ đầu: Duỗi thẳng cả hai chân kê phía dưới một chiếc gối hoặc chăn mỏng. Thực hiện gồng cơ từ đầu để giữ vừng, sau đó từ từ nhấc toàn bộ phần chân lên khỏi mặt giường 20 – 30 cm. Thực hiện bài tập này 5 – 6 lần trong ngày cho tới khi duỗi thẳng được đôi chân.
- Bài tập vận động khớp háng và cổ chân: Người bệnh nằm thẳng trên sàn hoặc giường. Duỗi chân và dựa vào tường, tạo thành góc 90 độ với mặt tường. Tiếp đó từ từ co dần bàn chân bên bị tổn thương cho tới khi thấy khớp căng thì dừng. Giữ nguyên tư thế trong 30 giây rồi thu chân về lại vị trí ban đầu. Lặp lại động tác 2 – 4 lần.
- Bài tập cơ bắp chân: Trong tuần đầu các bạn chưa tì toàn bộ trọng lượng sang chân bị tổn thương, từ tuần thứ 2 thì có thể. Ngoài ra nên tập chạy bộ nhẹ nhàng từ tuần thứ 3 nếu không đau. Bài tập này giúp phục hồi chức năng cho dây chằng.
- Bài tập nhóm cơ mặt sau đùi: Người bệnh nằm ngửa, duỗi thẳng chân trên giường, từ từ gồng phần cơ mặt ở phía sau đùi, đồng thời thực hiện ấn gót chân xuống mặt giường. Giữ nguyên tư thế trong 6 giây sau đó lại thả lỏng. Lặp lại động tác và thực hiện khoảng 8 - 12 lần.
Trên đây là một số chia sẻ từ Daiviet Sport về Hướng dẫn vật lý trị liệu sau mổ dây chằng gối. Mong rằng qua bài viết các bạn hiểu hơn về các tổn thương có thể gặp với dây chằng đầu gối, các bài tập trị liệu cho khớp gối, từ đó chăm sóc bản thân và gia đình tốt hơn.
Tổn thương khớp gối nói chung và ở các dây chằng nói riêng có thể nhẹ và tự khỏi sau đó, nhưng có thể nặng và để lại những biến chứng nguy hiểm khiến người bị suy giảm hoặc mất khả năng vận động. Khi có những dấu hiệu của tổn thương dây chằng các bạn nên đến bệnh viện để được các bác sĩ thăm khám, xác định cụ thể tình trạng cũng như tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
Nếu còn câu hỏi nào khác hay có nhu cầu mua Dụng cụ vật lý trị liệu hãy liên hệ với Daiviet Sport để được tư vấn cụ thể !
